De gezondheidszorg staat wereldwijd voor grote uitdagingen. De Covid-19-pandemie legt oude en nieuwe kwetsbaarheden van ons gezondheidszorgsysteem bloot en de ongelijkheden tussen het mondiale noorden en zuiden.
Technologische innovaties zijn cruciaal om de uitdagingen in de gezondheidszorg het hoofd te bieden. Maar wat bepaalt het succes van zorginnovaties? Een lange termijnanalyse van het zorgsysteem brengt onderliggende kenmerken, structuren, netwerken, relaties, (pad) afhankelijkheden, et cetera aan het licht, identificeert de relevante stakeholders en de (veranderende) behoeften en eisen van de gebruikers: artsen, verpleegkundigen en patiënten. Het biedt besluitvormers handvatten om de overgang naar een duurzaam zorgstelsel te faciliteren, dat toegankelijk, betaalbaar, acceptabel en van hoge kwaliteit is.
DE UITDAGING
Een toekomstbestendige gezondheidszorg
Met een vergrijzende bevolking, de groei van chronische ziekten en gezondheidseffecten van globalisering en klimaatverandering in het verschiet, staat de gezondheidszorg voor grote uitdagingen. Er worden veel technologische en procesinnovaties ondernomen om de zorg te moderniseren. Een voorwaarde voor een succesvolle transitie naar een toegankelijke, betaalbare, acceptabele en kwalitatief
hoogwaardige toekomstbestendige gezondheidszorg is kennis over de fundamenten, de onderliggende kenmerken, de netwerken, de interne en externe relaties, de routines, de padafhankelijkheden, lock ins, et cetera. Hoe sneller we vooruitgaan in innovaties in de gezondheidszorg, hoe sneller we geneigd zijn de basis en pijlers ervan te vergeten.
DE ACHTERGROND
Successen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst
“Een van de meest indrukwekkende voorbeelden van waar de mens toe in staat is”, is de medische geschiedenis in de decennia na de Tweede Wereldoorlog wel genoemd.[1] Technologische innovaties speelden daarin een belangrijke rol. Ze zorgden niet alleen voor oplossingen maar leiden ook tot nieuwe vragen op het domein. Terwijl oude diagnostische en therapeutische uitdagingen met succes werden aangepakt, kwamen kernwaarden als betaalbaarheid en toegankelijkheid onder druk te staan.
Digitalisering, slimme apparaten, kunstmatige intelligentie, geconnecteerde zorg (producten, data en diensten) moeten nu een belangrijke bijdrage gaan leveren aan het oplossen van hardnekkige problemen in de gezondheidszorg. Ze kunnen de
[1] James Le Fanu, The Rise and Fall of Modern Medicine (Londen 1999), xv.
kostenproductiviteit en (wereldwijde) toegang tot gezondheidszorg verhogen en de belangen van patiënten dienen bij het verhogen van hun levensverwachting en kwaliteit van leven. Deze innovaties vervangen echter niet alleen bestaande technologie of voegen er iets aan toe, ze beïnvloeden de gezondheidszorgstelsels fundamenteel doordat ze professionele routines, arts-patiëntrelaties, diagnostisch-therapeutische procedures veranderen, doordat ze netwerkbenaderingen vereisen en doordat ze ‘zorg voor de gezondheid’ naar de thuisomgeving brengen (gezond leven, preventie, monitoring, thuiszorg). Gezondheidszorg is niet meer alleen zichtbaar bij ziekte, maar is alomtegenwoordig en onderdeel van ieders dagelijkse leven. Dit kan geruststellend zijn, maar ook verontrustend. Het roept vragen op over privacy en over zelfbeschikking.
HET ONDERZOEK
Een kennisfundament voor een toekomstbestendige gezondheidszorg
We bestuderen de kenmerken van het zorgstelsel in relatie tot de huidige uitdagingen in het domein. Welke elementen stimuleren, belemmeren, vertragen en bepalen de transitie? We analyseren de rol van gezondheidszorgtechnologie in een mondiale context en in een langetermijnperspectief. We onderzoeken het brede sociaal-technische zorglandschap, de dominante kenmerken van het zorgregime en experimenten in zorgniches, de broedplaatsen van verandering. We bestuderen de interacties tussen producenten, beleidsmakers, gebruikers (zorgprofessionals en patiënten) en regelgevende instellingen. We leggen de complexe relaties en de
onvoorziene effecten van technologische en organisatorische innovaties bloot. Kennis die voortkomt uit deze multi-level aanpak wordt (op maat) toepasbaar gemaakt voor de opdrachtgever in beleidsadviezen, voorlichtings- of lesmateriaal, workshops, digitale content, et cetera. Ons doel is om professionals, beleidsmakers, producenten van medische hulpmiddelen en patiënten (organisaties) te voorzien van een noodzakelijke kennisbasis, hun rol in het transitietraject te erkennen en te versterken en de kwaliteit van besluitvorming te verbeteren. Want elke zorgverlener zal toegeven: alleen een goede diagnose kan een succesvolle therapie opleveren.